Grodzisko w Śniatyczach w numerycznym modelu terenu

Grodzisko to zlokalizowane zostało w 1990 r. na podstawie informacji okolicznej ludności. Badania poprowadziła Ewa Prusicka. Ich wyniki zostały opisane w Informatorze Archeologicznym z roku 1992.

Na powierzchni znaleziono fragmenty ceramiki pradziejowej. Trzy wykopy badawcze (47,5 m²) założono w północno-wschodniej części grodziska, w nawarstwieniach wału, fosy i majdanu. E. P. podała, że wysokość wału wynosiła tam 0,5-1 m, szerokość 2,5-3 m, a szerokość rowu-fosy? 3,5 m. Nie znaleziono śladów konstrukcji drewnianych. Średnicę grodziska oszacowano na 140m. Wały zachowały się wedle niej najlepiej w części wschodniej, północnej i zachodniej. Na południu mogły nie istnieć lub być nikłe ze względu na naturalną obronę tej części, tj. bagna i podmokły teren doliny Sieniochy.

W wykopach w obrębie wału znaleziono fragmenty ceramiki kultury trzcinieckiej, przeworskiej oraz naczynie z wczesnego średniowiecza (VI-VII w.) i kilka innych fragmentów ceramiki z tego samego okresu.

W związku z faktem niewielkiego rozpoznania stanowiska autorce badań trudno było określić jego formę i funkcję. Pozwoliły one jedynie na stwierdzenie, że grodzisko, najprawdopodobniej z wczesnego średniowiecza, wzniesiono na terenie zasiedlonym już wcześniej w epoce brązu i wpływów rzymskich.

W określeniu jego układu bardzo pomocny jest numeryczny model terenu, możliwy do wygenerowania na geoportalu, do którego Prusicka nie miała jeszcze wtedy na pewno dostępu. Pokazuje on bowiem, że grodzisko jest większe i składa się z dwóch, a nie jednego członu, posiada bowiem jeszcze wschodnie podgrodzie, również obwiedzione wałem, łączącym się z częścią główną na północy i południu. Wydaje się, że wał ten był mniejszy i jest pewnie także słabiej widoczny w terenie. Pomiary dokonane na geoportalu wskazują, że średnica majdanu grodziska jest większa i wynosi – w zależności od poprowadzenia osi od ok. 147 do 172 m. Podgrodzie ma ok. 164 m w osi N-S i ponad 60 m w linii W-E. Cały obiekt o kształcie owalu, ma w obrębie wałów jakieś 164 na 230 m.

Grodzisko w Śniatyczach w NMT na mapie topograficznej w skali 1:5000

Rozmiary grodziska uzyskane za pomocą funkcji mierzenia odległości dostępnej na geoportalu

Wał w części południowej też jest jednak wyraźnie widoczny. Najbardziej zniszczony jest na odcinku południowo-wschodnim, gdzie na styku z nim zniwelowany jest najmocniej również wał podgrodzia. Możliwe, że właśnie tam ulokowana była brama wiodąca na właściwy majdan, choć pewne zniszczenia, które mogą sugerować także inne jej położenie, występują w partii północno-wschodniej wału członu głównego. W przebiegu wału podgrodzia lukę widać również w części południowo-wschodniej, gdzie być może znajdowało się wiodące nań wejście, choć mogło być usytuowane także w pobliżu wcześniej wskazanego miejsca na południu. Taka lokalizacja bramy głównej całego założenia (oba możliwe warianty) zdaje się być najbardziej racjonalną ze względu na jej walor obronny. Podmokły, bagnisty teren, który z tej strony sięgać mógł wtedy niemal samych wałów, znacząco utrudniałby atak na nią i umożliwiał go jedynie od wschodu.

Powierzchnia całego stanowiska oraz powierzchnia członu głównego zmierzona na geoportalu

Jak widać powyżej łączna powierzchnia obiektu w obrębie wałów zewnętrznych wynosi ok. 3,1 ha (w tym grodu – ok. 2 ha), co pozwala stwierdzić, że gród ten miał średni rozmiar, zbliżony do obszaru właściwego majdanu grodów w Chodliku i Skibicach i umiejscawiałoby go to w przedziale d podziału wielkości grodzisk zaproponowanego przez Jacka Poleskiego w jego pracy „Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca”. Jego układ zaś najprawdopodobniej w typie IIA3a, czyli obiektów na planie owalu, w których powierzchnia głównego członu jest większa lub równa powierzchni podgrodzia.

Najbliższe, zarówno w odniesieniu do rozkładu i wzajemnej od siebie odległości, ok. 36 km, choć tam inaczej ulokowane w terenie – pomiędzy parowami zachodniego zbocza opadającego ku dolinie wzgórza – jest grodzisko w Horodysku, którego obraz w NMT zamieszczam także.

Zapraszam również do zapoznania się z moimi rozważaniami nad lokalizacją i rozplanowaniem innych grodzisk:

Guciów

Krasnystaw

Leszczyna

Skibice

Lipsko Polesie/Feliksówka

Literatura:

Ewa Prusicka, Śniatycze, st. 45, gm. Komarów, woj. zamojskie, Informator Archeologiczny, 1992, s.89.

http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Informator_Archeologiczny_badania/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26-s89a/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26-s89a.pdf

Poleski J., Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca, 2004.